Wpływ długotrwałych głodówek na organizm, czyli dlaczego nie warto się głodzić

W ostatnich czasach okresowe posty są jednym z najpopularniejszych modeli żywienia. Metoda ta stosowana jest zarówno przez osoby otyłe, jak i osoby o normalnej masie ciała, które chcą zadbać o swoje zdrowie. Faktycznie – okresowe poszczenie może wykazywać pozytywne efekty zdrowotne. Czy oznacza to jednak, że im dłuższa głodówka, tym lepiej? Dowiedz się jak głodówka wpływa na organizm i dlaczego nie warto jej stosować!

Intermittent fasting – poszczenie okresowe i jego pozytywne efekty

Istnieje ogromna liczba publikacji, które opisują pozytywne efekty intermittent fasting (IF). Model IF polega na okresowej i całkowitej restrykcji kalorycznej. Zakłada on ścisły post przez określony czas - zazwyczaj od 16 do 48 godzin. Po okresie postu następuje czas, w którym spożycie kalorii jest w pełni dozwolone i przebiega według „normalnych” prawideł.

Spadek masy ciała

Spadek masy ciała jest najbardziej oczywistym i namacalnym efektem stosowania okresowych postów. Należy jednak podkreślić, że nie wynika on bezpośrednio z faktu poszczenia. Spadek masy ciała to wyłącznie efekt spożywania mniejszej ilości kalorii. Jeżeli po okresie postu będzie dochodziło do stałej nadwyżki kalorycznej, to dojdzie wówczas do zwiększenia masy ciała.

Korzystny wpływ na rytm dobowy

Najnowsze publikacje naukowe wskazują, że całkowita restrykcja kaloryczna w określonych porach dnia korzystnie wpływa na zachowanie prawidłowego rytmu dobowego. Obserwacje ludzi pracujących na nocne zmiany, wykazały, że zaburzenia rytmu dobowego skutkują zwiększonym ryzykiem zapadnięcia na cukrzycę typu 2, choroby sercowo-naczyniowe oraz niektóre nowotwory.

Poprawa wrażliwości na działanie insuliny

Insulinooporność jest jednym z najbardziej powszechnych czynników, które wpływają na rozwój wielu chorób cywilizacyjnych. W wyniku wystąpienia zjawiska oporności na insulinę dochodzi do nadmiernego wydzielania tego hormony z powodu obniżonej wrażliwości komórek na jego obecność. Diety uwzględniające okresowe posty poprawiają wrażliwość na insulinę, a co za tym idzie – mogą one zapobiegać schorzeniom takim jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy zaburzenia układu sercowo-naczyniowego.

Poprawa parametrów biochemicznych krwi

W wyniku stosowania okresowych postów dochodzi do zmian w obrazie krwi. Skutkiem okresowych postów może być zwiększenie stężenia frakcji HDL cholesterolu, zmniejszenie stężenia glukozy czy zmniejszenie wydzielanie związków prozapalnych.

Więcej nie znaczy lepiej, czyli negatywny wpływ głodówek na zdrowie

Powyższe informacje niewątpliwie wskazują, że okresowe posty wykazują działanie prozdrowotne. Kwestia długotrwałych głodówek jest jednak zjawiskiem odrębnym, które może skutkować niekorzystnymi zmianami fizjologicznymi oraz metabolicznymi. Odróżnienie tych dwóch modeli żywienia, jest niezwykle ważne w kontekście dbania
o zdrowie.

Drastyczny spadek stężenia glukozy we krwi

Glikogen pełni w naszym organizmie funkcję magazynu glukozy. Zapasy tego związku, w zależności od trybu życia, wystarczają nam na około 24 godziny. Po wyczerpaniu zapasów glikogenu, w trakcie trwania głodówki, dochodzi do spadku stężenia glukozy we krwi. Skutkuje to:

• wzmożoną potliwością;
• rozdrażnieniem;
• generalnym osłabieniem;
• niepokojem;
• zaburzeniami koncentracji;
• wzrostem ciśnienia tętniczego krwi;
• zaburzeniami pracy mięśnia sercowego;
• utratą przytomności.

Negatywny bilans azotowy i wyniszczenie organizmu

Długotrwałe głodówki nasilają proces katabolizmu (rozpadu) białek w naszym organizmie. Skutkiem tak wzmożonego rozkładu białek strukturalnych ustroju jest spadek masy oraz siły mięśni. Prowadzi to do osłabienia mięśni oddechowych, zaburzeń trawienia i wchłaniania oraz zmniejszenia wydajności pasażu jelitowego, co może powodować zaparcia.

Dość często pomijanym zagrożeniem, wynikającym z długotrwałych głodówek, jest możliwość progresji występującego u osób otyłych stłuszczenia wątroby. Nadmiernie nasilona lipoliza (rozkład kwasów tłuszczowych) prowadzi do intensywnego odkładanie się uwolnionych lipidów w tym narządzie.

Zaburzenia snu

Długotrwałe głodzenie się, w przeciwieństwie do okresowego postu, wywiera bardzo negatywny wpływ na rytm dobowy naszego organizmu. Prowadzi ono do znaczącego obniżenia jakości snu oraz występowania bezsenności. Zaburzenia snu w kombinacji z niedoborami składników odżywczych tworzą błędne koło, które będzie pogłębiało wyniszczanie organizmu.

Wracając do insuliny...

Mogłoby się wydawać, że kwestia wrażliwości na insulinę w przypadku głodówek będzie podobna, jak w przypadku krótkotrwałych postów. Niestety, jest całkiem odwrotnie. Długotrwałe głodówki powodują znaczące obniżenie tolerancji glukozy i osłabienie wrażliwości komórek na insulinę, co może skutkować rozwojem insulinooporności.

Źródła:

1. Patterson, R. E., Laughlin, G. A., LaCroix, A. Z., Hartman, S. J., Natarajan, L., Senger, C. M., Martínez, M. E., Villaseñor, A., Sears, D. D., Marinac, C. R., & Gallo, L. C. (2015). Intermittent Fasting and Human Metabolic Health. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 115(8), 1203–1212.
2. Qvigstad, E., Bjerve, K. S., & Grill, V. (2002). Effects of long-term fasting on insulin responses to fatty acids in man. Scandinavian Journal of Clinical and Laboratory Investigation, 62(4), 271–277.
3. Cybulska, C., Marcinkowska, E., Grzymisławski, M., (2018). Głodowanie z wyboru – konsekwencje zdrowotne. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018, tom 9, nr 1, 1–8.