Alergie krzyżowe – wszystko, co musisz wiedzieć, jeśli jesteś alergikiem

Każda wiosna upływa Ci pod znakiem pylących drzew? Przetestowałaś dziesiątki sposobów na łzawiące oczy i katar sienny, by życie z alergią było łatwiejsze, jednak od pewnego czasu czujesz się coraz gorzej? Jeżeli Twoje samopoczucie pogarsza się po spożyciu niektórych pokarmów, prawdopodobnie masz do czynienia z alergią krzyżową.

Czym jest zjawisko alergii krzyżowej?

O alergii krzyżowej możemy mówić wtedy, gdy zdiagnozowane uczulenie na jeden alergen, współistnieje z występowaniem objawów alergicznych po kontakcie z innymi alergenami. Przykładowo: organizmy osób z uczuleniem na pyłki drzew mogą po pewnym czasie wykształcić nadwrażliwość na pewne owoce lub warzywa. Jak do tego dochodzi?

Jak powstaje alergia krzyżowa?

Przykładowe uczulenie na pyłki drzew powoduje gwałtowny wzrost stężenia przeciwciał klasy IgE. Teoretycznie powinny być one swoiste dla antygenu, który spowodował reakcję alergiczną, jednak okazuje się, że mogą reagować z cząsteczkami wykazującymi podobną budowę. Wystarczy, by sekwencja aminokwasów dwóch alergenów była w 70% podobna, by przeciwciała zaczęły mylić je ze sobą.

Alergie krzyżowe mogą dotyczyć alergenów, które pozornie nie mają ze sobą nic wspólnego. Opisywane są przypadki alergii krzyżowej na lateks i banany czy sierść kota i mięso wieprzowe, co brzmi całkiem niewiarygodnie.

Najczęstsze objawy alergii krzyżowej

Alergia krzyżowa może być ciężka w diagnozie, ponieważ jej objawy bywają różnorodne. Jedne z częściej występujących dolegliwości tworzą tzw. zespół alergii jamy ustnej, na który składa się:

• podrażnienie błon śluzowych w obrębie jamy ustnej;
• uczucie duszności;
• pieczenie, świąd i obrzęk warg;
• drętwienie i pieczenie języka.

Niekiedy alergia krzyżowa objawia się dolegliwościami w obrębie dalszych odcinków układu pokarmowego. Wtedy po spożyciu warzyw i owoców mogą wystąpić:

• bóle brzucha
• wymioty
• biegunki
• wzdęcia

Z kolei u niektórych osób zaobserwować można zaostrzenie objawów wcześniej występującej alergii, najczęściej pod postacią kaszlu, duszności czy nieżytu nosa. Nieco rzadziej na skutek kontaktu z alergenem krzyżowym występują zmiany skórne. Należy pamiętać, że u osób z ciężką alergią lub współistniejącą astmą oskrzelową istnieje ryzyko niebezpiecznego wstrząsu anafilaktycznego i zatrzymania krążenia.

Najczęstsze alergeny, które wywołują alergie krzyżowe

Reakcje krzyżowe mogą dotyczyć każdego typu alergii: wziewnej, pokarmowej, a nawet kontaktowej. Szacuje się jednak, że aż 60% alergii pokarmowych u dorosłych występuje z jednoczesną krzyżową alergią wziewną. Obecnie opisano bardzo dużo krzyżowych reakcji między alergenami, jednak niektóre z nich są tak częste, że wspomina się o osobnych zespołach.

Do najczęstszych alergenów, które wywołują reakcje krzyżowe z wieloma produktami należy między innymi:

• pyłek brzozy - reaguje krzyżowo z innymi pyłkami (dębu, buku, olchy, jesionu, leszczyny), owocami (jabłkiem, gruszką, śliwką, bananem, kiwi, mango), surowymi warzywami (marchewką, ziemniakiem, pomidorem, papryką, selerem) oraz przyprawami (anyżem, curry, pieprzem i kminkiem).
• seler - reaguje krzyżowo z pyłkami (brzozy, traw i zbóż, bylicy i ambrozji), owocami (jabłkiem, gruszką, mango, melonem), warzywami (ogórkiem, marchewką, pomidorem), a także przyprawami.
• lateks - wywołuje tzw. zespół lateksowo-owocowy, reagując z: bananem, kiwi, melonem, mango, papają i awokado

Jak zachować się w momencie zdiagnozowania u siebie alergii krzyżowej na owoce i warzywa? Okazuje się, że nie trzeba całkowicie rezygnować z roślin, które nam nie służą. Wystarczy poddać je obróbce termicznej, na przykład gotowaniu lub pieczeniu, by zredukować ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. Niestety, sposób ten nie jest skuteczny w przypadku alergii krzyżowej na jajka, mięso czy mleko.

1. Piwowarek K.,Mincer-Chojnacka I., Zdanowski R., Kalicki B. Alergiczna reaktywność krzyżowa – czy nowe wyzwanie dla alergologów? © Pediatr Med Rodz 2015, 11 (4), p. 382–390 

2. Mrówka-Kata K., Fira R., Namysłowski G., Scierski W. Zespół Amlot-Lessofa - zespół alergii jamy ustnej. Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 4, 355–357